Bilimsel bir “kazadan” elde edilen yeni bilgiler, ölürken hayatımızın bir sinema şeridi üzere hakikaten gözlerimizin önünden geçebileceğini söylüyor.
Bilim insanları, epilepsisi olan 87 yaşındaki bir hastanın beyin dalgalarını ölçmek üzere yola çıktı. Fakat hasta, nörolojik kayıt sırasında ölümcül bir kalp krizi geçirdi ve ölmekte olan bir beynin bilim beşerlerine bir sürprizi vardı.
Kayıtlar, hastanın beyin dalgalarının krizden evvelki ve sonraki 30 saniye içinde hayal görme ya da anıları hatırlama ile tıpkı kalıpları izlediğini ortaya koydu.
Çalışma Frontiers in Aging Neuroscience’da yayınlandı. Çalışmanın ortak müelliflerinden Dr. Ajmal Zemmar, Kanada’nın Vancouver kentinde çalışmalarını sürdüren takımın tesadüfen elde ettiği şeyin, ölmekte olan bir beynin birinci kaydı olduğunu söyledi. BBC’ye konuşan Dr. Ajmal Zemmar, “Bu aslında büsbütün talih yapıtı oldu, deneyi yapmayı da sinyalleri kaydetmeyi de planlamamıştık.”
Peki sevdiklerimizle ve öteki memnun anılarımızla geçmişe bir bakış atabilecek miyiz? Dr. Zemmar bunu söylemenin şimdilik imkansız olduğunu söyledi: “Eğer felsefi bir alana atlayacak olsaydım, beynin bir geriye dönüş yapması durumunda muhtemelen size berbat şeylerden fazla yeterli şeyleri hatırlatmak isteyeceğini varsayım ederdim. Lakin neyin hatırlanacağı her insan için farklı olacaktır” dedi.
Louisville Üniversitesi’nde beyin cerrahı olan Dr. Zemmar, hastanın kalbinin beyne kan akışını durdurmasından evvelki 30 saniye içinde beyin dalgalarının, konsantre olmak, düş görmek yahut anıları hatırlamak üzere yüksek bilişsel talep gerektiren vazifeleri yerine getirirkenki üzere davrandığını söyledi.
Bu durum, hastanın kalbinin durmasından 30 saniye sonra da devam etti, bu nokta hastanın ekseriyetle meyyit ilan edildiği anlar.
Dr. Zemmar, “Bu, muhtemelen hayatımızda yaşadığımız anıların son bir defa hatırlanması olabilir ve ölmeden evvelki son saniyelerde beynimizde tekrar oynatılırlar” diyor.
Çalışma tıpkı vakitte ömrün tam olarak ne vakit sona erdiğine, yani kalbin atmayı ya da beynin çalışmayı bıraktığına ait soruları da gündeme getiriyor.
Dr. Zemmar ve grubu, tek kişilik bir çalışmadan geniş sonuçlar çıkarılamayacağı konusunda ikazda bulundu. Hastanın epileptik, kanamalı ve şişmiş bir beyne sahip olması işleri daha da karmaşık hale getiriyor.
Dr. Zemmar, “Tek bir hadiseyi rapor etmek konusunda kendimi asla rahat hissetmedim” dedi. Ve 2016’daki birinci kayıttan sonraki yıllar boyunca, tahlili güçlendirmeye yardımcı olacak misal hadiseler aradı ancak başarısız oldu.
Ancak 2013 yılında sağlıklı sıçanlar üzerinde yapılan bir çalışma bir ipucu sunabilir.
Bu tahlilde ABD’li araştırmacılar, tıpkı Dr. Zemmar’ın epileptik hastasında bulunan bulgular üzere, sıçanların kalp atışlarının durmasından 30 saniye sonrasına kadar mevt anında yüksek beyin dalgası düzeyleri rapor ettiler.
Dr. Zemmar, çalışmalar ortasındaki benzerliklerin “şaşırtıcı” olduğunu söyledi.
Şimdi bu tek insan olayının yayınlanmasının hayatın son anlarına ait öbür çalışmalara kapı açmasını umuyorlar.
Dr. Zemmar, “Bence bu vefata yakın tecrübeyle ilgili mistik ve manevî bir şeyler var” dedi ve ekledi: “Bunun üzere bulgular bilim insanlarının uğruna yaşadığı anlar.”