Kanser hadiseleri dünyada ve ülkemizde giderek artıyor. Tedavide son yıllarda kıymetli gelişmeler yaşanırken, hastaların tedavisinde hayati kıymete sahip olan radyoterapi aygıtları ile ilgili ülkemizde yetersizlik de gündemde. Nükleer Düzenleme Kurulu’nun (NDK) bilgilerine nazaran, Türkiye’de 282 radyoterapi aygıtı bulunuyor. Türk Radyasyon Onkolojisi Derneği Lideri Prof. Dr. Gökhan Özyiğit, “Cihaz sayımız yetersiz ve bu alanda gerekli teknolojik güncellemeler vaktinde yapılmazsa sıhhat açısından önemli ezalar olacaktır” dedi.
4 Şubat Dünya Kanser Günü’nde BirGün’ün sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Gökhan Özyiğit, ister erken evre, ister ileri evre olsun, birçok kanser tipinde radyoterapinin kıymetli olduğunu söyledi.
10-15 YILLIK CİHAZLAR
Birgün’den Sibel Bahçetepe’nin haberine nazaran, ülkede nitelikli radyoterapi altyapısı suramı için milletlerarası standartların aşikâr olduğunu anımsatan Prof. Özyiğit “Radyasyon onkolojisi alanında geniş bir coğrafyada en güçlü ülke pozisyonundayız. Gelişmiş radyoterapi tekniklerini uygulayabiliyoruz. Fakat aygıt sayısı kâfi değil” diye konuştu. Sıhhat Bakanlığı’nın raporuna nazaran, ülkede yeni teşhis konulan kanser hastalarının en az yüzde 70’inin radyoterapi alacağı öngörüsünün bulunduğunu kaydeden Özyiğit, şöyle devam etti:
“Bakanlığın ‘Türkiye’de Özellikli Planlama Gerektiren Sıhhat Hizmetleri 2011-2023’ raporu ile 400-500 yeni kanser hastası başına 1 nitelikli standart radyoterapi aygıtı gerektiği ve hizmet mühleti dolmuş 10-15 yıllık aygıtların güncellenmesi gerekliliği vurgulanmıştı. Bu rapordan hareketle elimizdeki en son kanser istatistiklerine nazaran, ülkemizde yaklaşık 370 civarında radyoterapi aygıtı olması gerekli olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. NDK’nun 2021 yılında yayınlanmış son resmi raporuna nazaran toplam 377 radyoterapi aygıtımız var. Fakat bu aygıtlar ortasında bulunan yalnızca özellikli süreçlerde kullanılabilen 90 adet CyberKnife, GammaKnife, brakiterapi aygıtını ve artık büsbütün demode 5 Kobalt-60 aygıtını çıkarmamız gerek. Hasebiyle ülkemizde 282 radyoterapi aygıtının olduğunu ve ülkemizde en az 88 radyoterapi aygıtına daha gereksinim olduğunu, yani sayının yetersiz olduğunu söyleyebiliriz. Aygıtların hizmet mühleti ve teknolojileri konusunda ise resmi bir envanter çalışması elimizde bulunmamaktadır. Bununla birlikte hala aygıt sayımız yetersiz ve bu alanda gerekli teknolojik güncellemeler vaktinde yapılmaz ise elbette sıhhat açısından önemli meşakkatler olacaktır. Şimdi tedavi randevuları konusunda çok büyük problemler kelam konusu değil. Lakin kimi merkezlerde vakit zaman düşüncelerin yaşandığını biliyoruz.”
‘EŞİTSİZLİĞİ AZALTALIM’
Prof. Özyiğit, radyasyon onkolojisinin kanser hastalarının tedavisindeki yerine ait de şu değerlendirmeyi yaptı: “Modern kanser tedavisinde radyoterapi, cerrahi ve ilaç tedavileri ile birlikte üç temel tedavi metodu ortasında yer alır. Elbette ‘her kanser hastasına radyoterapi gereklidir’ diyemeyiz. Lakin şunu da biliyoruz ki, kanser hastalarının en az yüzde 60-70’inde, hastalıklarının bir periyodunda çeşitli nedenlerle radyoterapi uygulanması gerekmektedir. Bilhassa kür kelam konusu olan kanserlerde radyoterapi gerekli olduğu halde uygulanamaz ise bunun sonuçları dramatik olabilir” dedi. Dünyada kanser ölümlerinin yüzde 70’inin orta-düşük gelir seviyeli ülkelerde görüldüğünü kaydeden Özyiğit, “Bu ülkelerin yüzde 90’ında radyoterapi hizmetleri ya hiç yok ya da yetersiz. Erken tanı-önleme imkanları yetersiz, kıymetli kanser ilaçlarına erişim son derece kısıtlı. Yani adaletsizlik burada da kendini gösteriyor. Kanser hastalığının tedavisinde bile global seviyede zengin-fakir ayrımını görüyoruz. Nitekim insanlık açısından çok acı bir durum. Dünya Kanser Günü’nün ana mottosu da bu noktadan hareketle ‘Kanser tedavisinde eşitsizlikleri azaltalım’ formunda belirlendi” dedi.
AKCİĞER KANSERİ BİRİNCİ SIRADA
• 2020 yılında ülkemizde görülen tüm kanser hadiselerinin yüzde 17,6’sı akciğer kanseri.
• Tıpkı yıl erkeklerde tüm kanserler içinde en sık görülen kanser. Bu kümede akciğer kanseri olayları yüzde 25,8.
• Akciğer kanseri bayanlarda en sık görülen 4’üncü kanser tipi.
• Globacan datalarına nazaran 2040’ta ülkemizde akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının 69.114’e ulaşacak.
‘SİGARA VE AĞIR METALLERE MARUZİYET’
Türk Toraks Derneği’nden (TTD) Prof. Dr. Sevin Başer Öncel, kanserin tedavisinde hala en değerli noktanın korunmak ve erken evrede hastalığın yakalanması olduğunu söyledi. Öncel, “Akciğer kanserinin en kıymetli nedeni tütün eserleri kullanımı. Ayrıyeten ikinci elden tütün eserlerine maruz kalmaktır. Asbest, radon, radyasyon, ağır metallere maruziyet, ailede birinci derece yakınlarında akciğer kanseri olması ve ayrıyeten akciğerde sekel bırakan tüberküloz, amfizem üzere hastalıklar da akciğer kanserinin nedenleri arasındadır” dedi.
Kanser konusunda, dünya genelinde değerli istatistikleri takip eden ve açıklayan Globocan Platformu’nun 2020 bilgilerine nazaran, akciğer kanseri hala ülkemizde erkekler ortasında en sık görülen kanserlerden biri.
‘ASTA SAYISI ARTARSA AYGITLARDA SORUN OLUR’
Radyoterapi aygıtlarının üst seviye teknoloji ile donatılmış, hassas bilgisayar yazılım ve donanımlarının yanı sıra komplike mekanik aksamlara sahip aygıtlar olduğunu söyleyen Prof. Özyiğit “Günlük muhakkak bir hasta yüküne nazaran dizaynları yapılmıştır. Bu hudutlar zorlandığı takdirde arızalar ortaya çıkmakta ve tedavilerde aksamalar ortaya çıkmaktadır. Velhasıl bu aygıtlar 7/24 çalışacak bir yapıda değildir. Ayrıyeten bu aygıtların rutin bakım hizmetleri ve denetimlerinin yapılması hayati önemdedir” diye konuştu. (HABER MERKEZİ)